Íslenzk andsaga
Það heitir andsaga, þegar sögð er saga af atburðum, sem áttu sér ekki allir stað, en hefðu getað gerzt. Hér er andsaga úr íslenzkum veruleika.
Að lokinni þjóðaratkvæðagreiðslu 20. október 2012, þar sem 2/3 kjósenda lýstu stuðningi við nýja stjórnarskrá og yfirgnæfandi hluti kjósenda lýsti einnig fylgi við nokkur helztu einstök ákvæði hennar, lýsti Alþingi því yfir, að það myndi samþykkja frumvarpið efnislega óbreytt. Þessi yfirlýsing kom ekki á óvart, þar sem 32 þingmenn af 63 höfðu skriflega lýst þeirri skoðun, að þeim bæri að virða niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar. Þessir þingmenn skilja og virða, að þjóðin er yfirboðari þingsins og þinginu leyfist ekki að taka völdin af þjóðinni.
Frumvarpið var samþykkt á Alþingi haustið 2012 með 32 atkvæðum gegn 16, en 15 þingmenn sátu hjá eða voru fjarverandi. Hlutföll greiddra atkvæða á Alþingi voru svipuð og í þjóðaratkvæðagreiðslunni.
Stjórnarskrármálið var eitt helzta kosningamálið fyrir alþingiskosningarnar 2013. Að loknum kosningum lét Alþingi það verða sitt fyrsta verk að staðfesta samþykkt nýrrar stjórnarskrár í samræmi við vilja þjóðarinnar og fyrra þings, og gekk þá nýja stjórnarskráin í gildi. Síðan var mynduð ný ríkisstjórn.
Ríkisstjórnin lét það verða sitt fyrsta verk að boða afturköllun ákvörðunar fyrri ríkisstjórnar um hækkun veiðigjalda. Forseti Íslands sýndi engin merki þess, að hann hygðist skjóta málinu í dóm þjóðarinnar þrátt fyrir fyrri yfirlýsingar um, að stjórn fiskveiða sé mál, sem vel eigi við að vísa til þjóðaratkvæðis. Þar eð forsetinn hélt að sér höndum, var 35.000 undirskriftum atkvæðisbærra manna safnað undir kröfu um að vísa málinu til þjóðaratkvæðis, og var fjöldi undirskriftanna langt yfir 10% markinu, sem nýja stjórnarskráin kveður á um, að dugi til að knýja fram þjóðaratkvæðagreiðslu. Atkvæðagreiðslan var haldin innan árs, og var lækkun veiðigjaldsins hafnað. Vænkaðist þá hagur ríkissjóðs, svo að unnt var að koma m.a. rekstri Landspítalans á traustari grunn. Ótímabærum dauðsföllum vegna fjárskorts á spítalanum fækkaði.
Utan þings var samið frumvarp til nýrra fiskveiðistjórnarlaga í samræmi við auðlindaákvæði nýju stjórnarskrárinnar til að leggja fram á Alþingi með undirskrift 2% atkvæðisbærra manna eins og nýja stjórnarskráin heimilar. Þetta var gert, þar eð vitað var, að þingmenn ætluðu að leggja fram kvótafrumvarp til að reyna að fara í kringum ákvæði nýrrar stjórnarskrár um auðlindir í þjóðareigu.
Þegar efnt var til mótmæla gegn umhverfisspjöllum í Gálgahrauni, kom sú hugmynd upp í ríkisstjórninni, að réttast væri að siga lögreglunni á mótmælendur, handtaka þá og lögsækja. Starfsmaður í stjórnarráðinu benti á, að nýja stjórnarskráin veitir almenningi ríkari rétt til aðildar að ákvörðunum um umhverfismál en áður var. Lögreglan hélt að sér höndum. Ómar Ragnarsson var ekki tekinn fastur.
Til að gleðja Rússa og Kínverja ákvað ríkisstjórnin upp úr eins manns hljóði að slíta samningaviðræðum við ESB, þótt það hafi ekkert land áður gert, ekki einu sinni Sviss, sem hefur geymt sínar samningaviðræður við ESB í salti síðan 1992. Þessi ákvörðun ríkisstjórnarinnar kom mörgum á óvart, þar eð fulltrúar allra flokka á Alþingi höfðu marglofað því, að þjóðin fengi að eiga síðasta orðið í ESB-málinu. Nú virtist það hafa gleymzt, að þjóðin er yfirboðari þingsins. Nú var ekkert hald í málskotsrétti forseta Íslands, þar eð ekki þurfti lagasetningu til að slíta samningaviðræðunum. En nýja stjórnarskráin veitir 10% atkvæðisbærra manna rétt til að bera mál undir þjóðaratkvæði og þá um leið til að taka fram fyrir hendur Alþingis. Nú var safnað 50.000 undirskriftum, langt umfram tilskilið 10% lágmark. Í þjóðaratkvæðagreiðslunni, sem var haldin innan árs skv. nýju stjórnarskránni, var samþykkt að halda samningaviðræðum við ESB áfram. Það var gert.
Þess var krafizt, að ríkisstjórnin segði af sér, þar eð hún hefði orðið undir. Ríkisstjórnin taldi sér ekki skylt að víkja með vísan til þess, að sjónarmið fyrri ríkisstjórnar í Icesave-málinu hefðu í tvígang orðið undir í þjóðaratkvæði, án þess að ríkisstjórnin færi frá. Það var látið gott heita, þar eð næstu þingkosningar myndu fara fram eftir nýjum kosningalögum, sem tryggja jafnt vægi atkvæða og persónukjör.
Þannig tókst í krafti nýrrar stjórnarskrár að forða þrem slysum fyrsta árið og leggja grunn að heilbrigðara andrúmslofti og stjórnmálalífi í landinu.