Stefnir í stórfelldar lántökur erlendis á næsta ári
Þorvaldur Gylfason prófessor um fjárlagafrumvarpið:
Stefnir í stórfelldar lántökur erlendis á næsta ári
– ekki ráðist gegn sóun á almannafé í landbúnaði og sjávarútvegi
Þorvaldur Gylfason prófessor var beðinn um álit á fjárlagafrumvarpi því sem ríkisstjórnin lagði fram á Alþingi við upphaf þings.
Svör hans fara hér á eftir:
,,Ríkisfjármálin hafa verið veikur hlekkur í efnahagsstefnu stjórnvalda mörg undanfarin ár. Það er að vísu rétt að fjárlagafrumvarpinu fyrir næsta ár er fyrirhugaður halli á ríkissjóði aðeins um 1% af landsframleiðslu eins og í fyrra en það er lítið gagn að því vegna þess að ríkissjóðshallinn nær aðeins yfir hluta ríkisfjármálanna. Hitt skiptir miklu máli að heildarlánsfjárþörf ríkisins umfram afborganir af eldri lánum er sex sinnum meiri en ríkissjóðshallinn eins og í fyrra. Af þessu sést að ríkisstjórnin ætlar að halda áfram að reka ríkisbúskapinn með miklum halla eins og endranær. Það er óhyggileg ákvörðun að mínum dómi vegna þess að ríkisstjórnin sjálf telur það réttilega mjög brýnt að halda verðbólgunni í skefjum.
Ríkisstjórnin stefnir líka að stórfelldum erlendum lántökum næsta ár. Það er óheppilegt vegna þess að skuldabyrði þjóðarinnar heldur áfram að þyngjast verulega. Strax á næsta ári þurfum við að greiða meira en fjórðu hverja krónu af útflutningstekjum okkar í vexti og afborganir af erlendum skuldum. Þetta hlutfall hefur aldrei verið hærra. Þess sjást engin glögg merki enn að stjórnvöld ætli að hverfa af þessari skuldasöfnunarbraut. Við afgreiðslu lánsfjárlaga fyrir þetta ár var áformað að ríkissjóður tæki engin erlend lán en erlendar lántökur ríkissjóðs stefna nú í næstum 14 milljarða króna á árinu. Þessar erlendu lántökur ríkissjóðs umfram lánsfjárlög nema rösklega 200.000 krónum á hverja fjögurra manna fjölskyldu í landinu.
Alvarlegasti ljóðurinn á fjárlagafrumvarpinu finnst mér vera sá að ríkisstjórnin hefur bersýnilega ekki lagt í að ráðast gegn þeirri sóun almannafjár sem á sér stað í landbúnaði og sjávarútvegi. Það er engin leið að ná endum saman í fjármálum ríkisins í víðum skilningi nema stjórnvöld manni sig upp í að taka myndarlega á skipulagsvandamálum atvinnuveganna. Núverandi stefna ríkisstjórnarinnar í landbúnaðarmálum og sjávarútvegsmálum leggur þungar byrðar á fólkið í landinu. Þessum álögum verður að létta af herðum almennings til að skapa svigrúm til þess að ná betra jafnvægi í fjármálum ríkisins. Með þessu á ég ekki aðeins við það að útgjöld ríkisins til landbúnaðarmála eru óhóflega mikil enn sem jafnan fyrr. Hitt skiptir líka miklu máli að það verður að lækka matarverðið í landinu með því að gefa markaðsöflum lausari taum á matvælamarkaði. Þannig væri hægt að bæta fjárhag heimilanna verulega og jafnframt að skapa skilyrði til þess að draga úr ríkisútgjöldum í víðum skilningi eða hækka skatta og þjónustugjöld til að draga úr lánsfjárþörf ríkisins.
Þar að auki er ekki mikil von til þess að minni hyggju að stjórnvöld geti fengið fólkið í landinu til að fella sig við aukna gjaldheimtu í skólum og á spítölum, svo lengi sem ríkisstjórnin heldur áfram að ausa fé í landbúnað og afhenda útgerðarfyrirtækjum ókeypis veiðiheimildir auk annars. Að vísu er að finna í frumvarpinu fyrsta vísi að veiðigjaldi því að ríkisstjórnin ætlar að selja aflaheimildir fyrir rösklega 500 milljónir króna og láta féð renna til Hafrannsóknastofnunar. Það er lofsvert skref í rétta átt. Mjór er mikils vísir, “ sagði Þorvaldur Gylfason.